PAULITEIROS - PALOTEO - DANÇA DOS PAUS
Pauliteiras de Miranda
Muito se tem especulado sobre se é correcto ou não haver grupos de pauliteiras.
Muitas são as teorias sobre a dança dos paus.
É hábito os estudiosos opinarem sobre o assunto e para isso servem-se do que muito bem entendem para defenderem as suas posições.
Mas, que melhor fonte que aquela que deita água da nascente?
A dança, os dançadores e dançadeiras são documentos vivos. Não é por acaso que usam determinadas roupas ou instrumentos, não é por acaso que mantêm os vários rituais na dança, não é por acaso que há grupos de rapazes e raparigas, não é por acaso que dançam em determinadas festas e épocas do ano, não é por acaso que mantêm as mesmas tradições e que até a música e a letra de muitos “lhaços” é semelhante, por toda a parte onde a dança se mantém.
Se há grupos de rapazes e de raparigas em várias localidades da Terra de Miranda e em todo o Norte de Espanha, não é só porque um qualquer se lembrou de fazer um grupo de raparigas.
Grupo de Alija del Infantado (León)
Se isso assim fosse, tal grupo manter-se-ia por algum tempo, mas não perduraria no tempo e em tantos locais, como acontece com os grupos de pauliteiras que actualmente existem.
Há até grupos mistos.
Se há estes grupos é porque sempre os houve desde que a dança existe.
Para mim, como pauliteiro, bastar-me-ia este raciocínio, se não teria que pôr em causa tudo o que gira em volta da dança, desde os trajes às músicas e letras, desde as formas de dançar aos rituais próprios da dança e que só quem foi ou é pauliteiro sabe e compreende.
Um pauliteiro
Nota: No próximo texto deste blog e para descanso dos que se preocupam com justificações para mestrados e doutoramentos apresentarei o que a respeito das pauliteiras escreveu um credenciado estudioso.
LETRAS DOS LHAÇOS DOS PAULITEIROS
Pauliteiros de Malhadas
j)-Lhaços sem letra
1-Binte i cinco abierto 2-Binte i cinco de ruoda 3-L fado1
4-La bitcha2
5-Las rosas3
6-Las tairas
7-Salto al Castilho
2 Há uma letra para uma dança com este nome, mas que é dançada por toda a gente, nada tem a ver com a bitcha que dançam os pauliteiros e que serve para encerrar os lhaços ou para dançar nos peditórios. Os dançadores, nesta parte, utilizam as castanholas, que tocam com mestria.
3 Este lhaço é diferente do lhaço das rosas cuja letra indicamos. Este é dançado nos peditórios e os dançadores não utilizam os paus, tocam apenas as castanholas.
LETRAS DOS LHAÇOS DOS PAULITEIROS
Pauliteiros de Sendim
i)-Lhaços de outros motivos
1-Cabalhero
Cabalhero,
Se quieres benir,
Dá-me la mano,
Dá-me l pie;
Monta la mula
I bai-te deiqui!...
Bai-te deiqui.
2-Canedo
Já mataram o Canedo
Mas não foi na sua terra;
Já mataram o Canedo,
Mas não foi na sua terra;
Foi no Santo António da Barca,
À esquina da capela;
Foi no Santo António da Barca,
À esquina da capela!
O Canedo estava borracho,
Com vinho e aguardente;
O Canedo estava borracho,
Com vinho e aguardente;
Mandaram tocar a fogo,
No meio de tanta gente!...
Já mataram o Canedo,
No meio de tanta gente!...
(Lhaço em português e que não é mais, que uma adaptação de uma história de cordel, que era tão usual cantar-se em verso nas feiras de meados do século xx, em toda a Terra de Miranda, a respeito de um acontecimento trágico.)
3-L gato
Un gato caiu nun poço,
Que outro gato l ambarrou;
Outro le dába la mano,
I tamien alhá quedou!...
Alhá quedou.
4-La mulhier
La mulhier,
Que ye branca i tierna,
Dura de la pierna;
L cura le pediu un beisico
I eilha se lo dá…
Eilha debe de ser ua rainha,
I l cura un Cardenal!...
Un Cardenal.
5-La posada
Se mos dais posada
En Santo Anton;
Se mos dais posada,
En vuestro meson;
En troca bos damos
Vida i corazón!...
Vida i corazón.
(versão em castelhano)
6-La scura
Scura, scura, scura,
Que la nuite stá!...
Quien la drumirá,
Quien la drumirá!...
Quien la drumirá,
Quien la drumirá!...
(versão de Caçarelhos)
7-La (T)china1
Picou-me ua (t)china,
No carcanhal!...
Picou-me ua (t)china,
Nun puodo andar!...
I nun puodo andar.
1 O (T) é para realçar a pronuncia mirandesa
LETRAS DOS LHAÇOS DOS PAULITEIROS
Pauliteiros de Fonte Aldeia
h)-Lhaços de motivos venatórios
1-La lhiebre
Aqueilha canhada arriba,
Ua lhiebre bi correr,
Íban dous galgos trás deilha,
Nun la podírun colher;
Tu que le atireste,
You que le atirei,
Nin tu la mateste
Nin you la matei!...
Nin you la matei.
2-L tordo
L tordo,
Que na sarça1 stá,
Por donde antrou,
Por i salirá!...
I salirá.
1 arbusto espinhoso
3-L perdigon
Trés fraires éran,
Trés fraires son;
Trés que le apuntában
Al perdigon!...
I al perdigon.
PAULITEIROS LHAÇOS LETRAS
Pauliteiros de Duas Igrejas
g)-Lhaços de motivos religiosos
1-Acto de contriçon
Señor mio Jesú Cristo,
Dios y hombre verdadero,
Criador y Redentor,
Y Salbador del cielo y tierra…
Y en nombre de Dios1, amén.
Y de nossotros nós tambien!...
Pesa-me señor, de todo el corazón,
De vos haber ofendido2,
Perdonai-nos, Señor mio,
Y dai-nos la glória eterna,
Mas, ai!,eterna!...
(letra em castelhano)
1 ls beiladores azinólhan (ajoelham)
2 ls beiladores báten cun ls palos ne l suolo
2-Carmelita
Diós te salve, Carmelita y hermosa,
Que fustes esposa del Santo José,
Vós que ‘stais nos altos de Castilla,
Asp’rando las balas contra lo Lúcifer,
Maria es la mujer más pura,
Que en el mundo podia haber,
Nacer y criar, criar y nacer,
De fuente manal, precioso cristal,
El demónio tomou por empeño,
Que el santo rosario no se há-de rezar…
Devotos veni, acabai de llegar,
A rezar el rosário a Maria,
Se no reino del cielo quereis entrar!...
Y quereis entrar.
( letra em castelhano )
3-La fiesta
Cumbidórun-me a ua fiesta,
Cumbidórun-me a ua fiesta
De la Birge Suberana,
L Debino Spírito Santo,
I Santo Antonho de Pádua.
Mira que te digo,
Mira que te traigo;
Santa Marie i Santa Ana,
I l Debino Spírito Santo!...
4-Palombas
Que nun son palombas madres,
Las que ándan na mission
Uas son palombas madres,
Outras palombicas son.
5-Primabera
Ua dança daprendimos,
An tiempo de primabera,
A la Birge de l Rosário
Le rezamos mui de beras.
A la Birge le pedimos,
Cun mui grande deboçón,
Que mos dé salude i grácia,
Para fazer la funçon.
Na cumpanhie lhebámos
L cura i l sacristan,
I alcalde i regidor,
I delantre bán dançando
Estes uito dançadores.
6-Sacramento
Dançadores que dançais,
Na fiesta de l Sacramento,
Bamos a comer son horas,
Que se mos acaba l tiempo.
Comendo, bebendo i dormindo,
Se tira la fame
I la sede i l suonho!...
amigos
www.agarramestespalos.blogspot.com
www.frolesmirandesa.blogspot.com
www.nuobasdalpraino.blogspot.com
www.sobradoemlinha.blogs.sapo.pt